Tagi

Powiązane wpisy

Podziel się

Jak podnieść kreatywność – metody na twórcze myślenie

Opublikował(a) dnia 22 lipca 2011 w kategorii Edukacja | 0 komentarzy

Wiedza i kreatywność mają ogromną wartość. One często decydują o sukcesie zawodowym. Dowiedz się jak stymulować twórcze myślenie i poznaj nowatorskie metody uczenia się.

Przez wieki nasza cywilizacja przywykła do linearnych sposobów nauczania. Co to oznacza? Informacje były podawane, a więc też przyswajane, jedna po drugiej, w kolejności takiej, jaką ustaliła osoba je porządkująca. Było to wymuszone sposobem przekazu – tekst zapisany w książce można ująć jako ciąg następujących po sobie wiadomości. Kolejność ich podawania wynika z istniejących między nimi logicznych lub chronologicznych powiązań: jedna rzecz wynika z drugiej lub następuje po niej w czasie (ten drugi rodzaj powiązań dotyczy np. tradycyjnych podręczników historii). Rzeczywistość jednak zazwyczaj okazuje się na tyle złożona, iż nie można jej trafnie odzwierciedlić takim prostym układem zależności. Dany fakt wiąże się z wieloma innymi. Razem tworzą raczej coś w rodzaju sieci niż linii.

Sieć skojarzeń – tak właśnie pracuje nasz umysł. Dlatego nowoczesne metody notowania, organizowania informacji i wspierania kreatywności skupiają się na oddaniu układu złożonych powiązań. Poniżej znajdziesz opis 3 z nich. Mam nadzieję, że staną się pomocą w twojej pracy umysłowej.

1. MAPA MYŚLI (mind map)

To graficzny sposób tworzenia i strukturyzowania pomysłów. Jest przeznaczony do zapamiętywania nowych informacji, ale też badania ich, mającego na celu chociażby rozwiązywanie problemów czy podejmowanie decyzji. Wykonanie mapy myśli polega na rozrysowaniu swego rodzaju mapy połączeń między istotnymi faktami lub pomysłami. Rozpoczynamy od umieszczenia w centrum kluczowego elementu naszej notatki. Wokół niej rozmieszczamy kolejne rzeczy, od nich z kolei tworząc odgałęzienia do dalszych haseł powiązanych skojarzeniami. I tak aż do wyczerpania analizowanego zagadnienia.

W efekcie otrzymujemy graficzną notatkę z kolejnymi poziomami podrzędnych idei koncentrycznie zorganizowanych wokół idei głównej. Taki sposób zapisania wiedzy pozwala dokładnie przyjrzeć się powiązaniom jej elementów i ich położeniu w hierarchii. Dzięki temu stymuluje uświadamianie sobie lub stwarzanie nowych relacji, a tym samym świeże i kreatywne podejście do problemów, które przy tradycyjnym linearnym zapisie ujawniały wciąż jeden i ten sam sposób rozwiązania.

Z tego względu, że mapa myśli ma odzwierciedlać i stymulować pracę naszego mózgu, przy jej tworzeniu zaleca się łączenie zarówno tekstu, jak i elementów graficznych. Warto ją wzbogacać rysunkami (ikonami symbolizującymi daną informację) oraz stosować kolory. Dzięki temu taka notatka aktywuje obydwie półkule mózgu, podczas gdy tradycyjny tekst tylko lewą. Tak przynajmniej uważają twórcy metody – Tony Buzan i Barry Buzan. Dodatkową zaletą jest to, że graficzny sposób notowania angażuje nasz umysł, pozwala uniknąć nudy, a tym samym ułatwia systematyczną naukę.

Mapa myśli może być stosowana wszędzie tam, gdzie wykonujemy pracę umysłową. Niektóre z możliwych sposobów wykorzystania graficznego zapisu to:

 

  • notowanie wykładu,
  • planowanie wystąpienia,
  • analizowanie problemu,
  • stymulowanie burzy mózgów,
  • porządkowanie wiedzy,
  • utrwalanie wiedzy,
  • nauka.

 

Skuteczność mapy myśli wynika z tego, że jest ona przełożeniem na kartkę struktury skojarzeń, jaką posiadamy w głowie. Z tego też wynika pewne ograniczenie – jest to bardzo subiektywny sposób notowania i z danej mapy może skorzystać raczej tylko jej autor. Istnieją programy komputerowe do tworzenia mapy myśli (także darmowe). Jednak wiele osób twierdzi, iż brakuje im tego, co w tej metodzie najistotniejsze, czyli subiektywnego, unikatowego rysu każdej notatki.

Zwykłemu tekstowi mapa myśli zdecydowanie ustępuje pod względem szczegółowości. W niej możemy raczej zawrzeć tylko ogólny zarys, logiczną strukturę wiedzy, a nie szczegóły. Jest to wada, ale i też zaleta – mapę myśli przegląda się błyskawicznie, co sprawia, iż jest ona niesamowicie skutecznym narzędziem do powtórek materiałów i utrwalania już przyswojonej wiedzy.

 

Przykładowa mapa myśli: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:MindMapGuidlines.JPG&filetimestamp=20060624143901 .

2. MAPA KONCEPCYJNA (concept map)

Jest to rozwiązanie bardzo podobne do mapy myśli. W gruncie rzeczy, zależnie od wykonania, obydwa te sposoby robienia notatek mogą być niemal tożsame. Z założenia mapa koncepcyjna jest bardziej precyzyjna, usystematyzowana. Służy uporządkowaniu wiedzy posiadanej na dany temat.

Mapę koncepcyjną morze tworzyć jedna osoba, ale też grupa osób. Jej kreację można podzielić na kilka etapów:

 

I. Burza mózgów.

Dzięki której zbierzesz wszystkie fakty i pomysły związane z analizowanym tematem. Zapisuj wszystko, na tym etapie nie wartościując poszczególnych haseł, ani nie porządkując ich w strukturę.

 

II. Organizowanie haseł.

Z zebranych w poprzednim etapie słów stwórz grupy i podgrupy oparte na jakichś wiążących je kryteriach.

 

III. Tworzenie zapisu mapy koncepcyjnej.

To przeniesienie tego wszystkiego na papier. Najważniejsze koncepcje są w centrum lub na górze, pozostałe rozmieść zależnie od ich położenia w hierarchii ważności, uwzględniając grupowanie w tematy, które wykonałeś na etapie II.

 

IV. Łączenie haseł.

Na tym etapie za pomocą strzałek tworzysz wizualną mapę powiązań między hasłami. Co istotne, nie są to tylko drogi kojarzenia wiodące między górą i dołem hierarchii ważności. Również poprzeczne, krzyżujące się relacje powinny być uwzględniane, tak aby mapa ujęła całość zależności. Każdą narysowaną strzałkę należy opatrzyć podpisem określającym sposób, w jaki są powiązane łączone przez nią hasła.

 

V. Dopracowanie wyglądu mapy koncepcyjnej.

Szczególnie ważne, jeśli służy ona wspieraniu pracy grupowej. Należy nadać jej formę uporządkowaną i czytelną, tak aby rozumiała ją każda osoba biorąca udział w analizowaniu problemu.

3. METODA PŁATKA ŚNIEGU

Służy kreacji, a nie notowaniu czy utrwalaniu wiedzy. Jej obecność tutaj może dziwić, ponieważ została stworzona jako metoda planowania fabuły, wspierająca pracę pisarzy oraz scenarzystów. Jest pomysłem Randy’ego Ingermansona, który opracowując ją uwzględnił swoje wieloletnie, literackie doświadczenia. Dzięki metodzie płatka śniegu kreatywna praca nie tylko staje się możliwa dla mniej systematycznych osób, ale także zajmuje dużo mniej czasu.

Podstawowe założenie jest takie, aby tworzona koncepcja rozrastała się tak, jak płatek śniegu – od centralnego punktu mają odchodzić kolejne odgałęzienia, dzielące się na kolejne odgałęzienia, dzielące się na kolejne odgałęzienia itd. Rozwijając w ten sposób bazowy, prosty pomysł, można go systematycznie rozbudować w bardzo złożoną i świetnie przemyślaną ideę.

Zastosowań literackich nie będę tu opisywał, postaram się jednak przedstawić wersję metody płatka śniegu przystosowaną do każdej innej pracy koncepcyjnej. Dla ułatwienia znowu rozpiszę to na kroki:

 

I. Główne założenie.

Rozpocznij od zapisania głównego założenia swojego pomysłu. Ma to być krótka, treściwa formułka. Jedno zdanie. Stworzenie czegoś takiego już wymusi na Tobie dużą dyscyplinę umysłową i głębokie przemyślenie zagadnienia.

II. Rozwiń główne założenie.

Jednozdaniową formułę rozpisz na jeden akapit.

III. Założenia dodatkowe.

Przeanalizuj rozwiniętą wersję głównego założenia i zastanów się, jakie wynikają z niego dodatkowe założenia projektu. Zapisz wszystkie dodatkowe założenia, także w formie krótkich, jednozdaniowych notatek.

IV. Rozwiń założenia dodatkowe.

Jak wyżej – zrób to samo dla założeń dodatkowych.

V. Sporządź pełny opis założeń dodatkowych.

Na podstawie jednoakapitowej notatki zrobionej w IV kroku sporządź pełne opisy założeń dodatkowych. Możesz przyjąć założenie, iż musisz je rozwinąć do przynajmniej jednej strony. Jednak często taki limit okaże się niewystarczający.

 

 

VI. Na podstawie wszystkich dotychczas zrobionych notatek zredaguj pełną wersję opisu głównego założenia.

Ma ona Uwzględniać wszystkie pomysły, które pojawiły się w trakcie opracowywania założeń dodatkowych.

 

Przykład zastosowania metody płatka śniegu w tworzeniu pomysłu:

Chcesz stworzyć sklep ze sprzętem narciarskim, w którym sprzedaż będzie się opierała na rekomendacji społeczności narciarzy. Głowne założenie to „Sklep narciarski online ze społecznym systemem rekomendacji produktów”. Założenia dodatkowe, na jakie można to rozpisać to: „Sklep ze sprzętem”, „Struktura społeczności (rejestracja, profile, możliwe działania)”, „Sposób zintegrowania społeczności z platformą handlową (połączenia między sklepem a profilami i opiniami), itd.

Podział na założenie główne i założenia dodatkowe ma na celu usystematyzowanie pracy i ułatwienie jej. Jest umowny. Jeżeli czujesz, iż Twoje koncepcja jest na tyle rozległa, że wymaga większej struktury – stwórz jeszcze niższy poziom założeń, którym adekwatnie poświęcisz nieco mniej czasu.

Jak widzisz, metoda płatka śniegu nie jest niczym skomplikowanym. W tym właśnie tkwi jej siła – za pomocą prostych, powtarzalnych kroków możesz stymulować swoją kreatywność i realizować ją systematycznie. Co więcej, ujęcia pracy w karby tego procesu sprawia, że pracę koncepcyjną, która zazwyczaj jest łączona z jednorazowym przebłyskiem, bez problemu wykonasz w kilku etapach. Możesz rozwijać swój pomysł w każdej wolnej chwili. Dokładne notatki sprawiają, iż nawet po dłuższej przerwie bez problemu wrócisz do starej koncepcji, przypomnisz sobie jej elementy i będziesz kontynuować ich rozwijanie.

Stosując tę metodę przede wszystkim pamiętaj, że jej założeniem jest stopniowe tworzenie pomysłu. Dlatego nie traktuj swoich zapisek z poszczególnych etapów jako czegoś ostatecznego. Twórz je spontanicznie, a później, gdy po rozwinięciu kolejnego elementu dojdziesz do wniosku, że coś wcześniejszego wymaga zmian – cofnij się i zmień to. Takie korekty nie są objawem kryzysu. Wręcz odwrotnie, świadczą o tym, iż metoda działa! Każda taka zmiana to udoskonalenie pierwotnego pomysłu. Twoja idea będzie rosła i ewoluowała, a Ty będziesz miał pełen wgląd w jej rozwój i będziesz mógł go kontrolować.

Stymulowanie kreatywności to zadanie złożone i wymagające… kreatywności. Dlatego najlepsze efekty uzyskasz łącząc powyższe metody oraz modyfikując je, tak aby były dostosowane do Twoich potrzeb i preferencji. Po wykonaniu kilku zadań otrzymasz swój własny, zmodyfikowany sposób opracowywania nowych pomysłów – będzie to spersonalizowane narzędzie wspierające Twoją pracę umysłową.