Zapalenie zatok – co to jest i jak je leczyć?

Opublikował(a) Radek Gilowski dnia 1 października 2021 w kategorii Zdrowie, Zdrowie i uroda | 0 komentarzy

model 3D ludzkiej głowy z widocznym rozmieszczeniem zatok

Zatoki przynosowe to przestrzenie pneumatyczne w kościach twarzoczaszki. Mamy ich kilka – zatoki czołowe, zatoki szczękowe, zatoki klinowe oraz komórki sitowe. Dwa pierwsze rodzaje zatok występują parzyście, taka też jest możliwość w przypadku zatok klinowych. Wyróżnia się też zatoki łzowe.

Jaka jest funkcja zatok?

Nie ma jeszcze ostatecznej zgody między naukowcami, ale zatokom przynosowym przypisuje się kilka funkcji. Chyba najpopularniejsza to tworzenie swego rodzaju poduszki powietrznej mechanicznie chroniącej przed urazami mózgoczaszki. Poza tym wymienia się funkcję oddechową, polegającą na ogrzewaniu wdychanego powietrza, ale też wyrównywaniu ciśnienia, podczas jego gwałtownych zmian (nurkowie wiedzą, jak bolesne dla zatok jest zbyt szybkie wynurzenie się). Funkcja termiczna nie ogranicza się do ogrzewania wdychanego powietrza, ale też termoizolacji przylegających partii czaszki, w tym oczodołu. Interesującym zadaniem zatok przynosowych jest pełnienie roli przestrzeni rezonacyjnej i zapobieganie przenoszenia przez czaszkę własnego głosu człowieka do ucha wewnętrznego.

Jak rozpoznać zapalenie zatok?

Jeżeli dotychczas nie miałaś zdiagnozowanego zapalenia zatok, objawy mogą być dla ciebie wieloznaczne. Pod wieloma względami zapalenie zatok przypomina katar – zatoki połączone są z jamą nosową, przez co wysięk spowodowany ich zapaleniem trafia właśnie do nosa. Znamienne jednak jest to, iż przy silniejszym zapaleniu pojawia się ucisk w części twarzowej (z boku nosa lub na dole czoła, zależnie które zatoki są chore). Ucisk ten może się nasilać aż do poziomu bolesności.

Charakterystyczny jest też kaszel zatokowy. Mechanizm jego powstawania jest następujący – wydzielina wycieka z jamy nosowej i ścieka po tylnej, mocno unerwionej ściance gardła. Powoduje to jego podrażnienie i odruch kaszlenia. Kaszel taki jest suchy i uporczywy. Nasila się wieczorem i w nocy, co wynika z leżącej pozycji ciała. Istotne jest, aby nie brać środków przeciwkaszlowych, ponieważ brak odkrztuszania spowoduje dostanie się wydzieliny do dolnych dróg oddechowych, w tym do płuc, co spowoduje rozprzestrzenienie się i zaostrzenie infekcji.

Na czym polega zapalenie zatok?

Zazwyczaj zapalenie zatok zaczyna się od zapalenia błony śluzowej nosa – jej obrzęk blokuje ujścia zatok, co prowadzi do gromadzenia się wydzieliny i tworzenia idealnego środowiska dla rozwoju patogenów.

Do zapalenia błony śluzowej zatok może dojść w skutek działania bakterii, wirusów, grzybów lub na tle alergicznym (przy czym ta ostatnia droga występuje coraz częściej).

W jaki sposób leczyć zapalenia zatok?

W początkowych etapach można leczyć je pod opieką lekarza rodzinnego, domowymi sposobami. Sprawdzają się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz obkurczające błonę śluzową. To drugie działanie jest istotne, ponieważ nie ogranicza się tylko do leczenia objawowego – zredukowanie obrzęku usprawnia odpływ wydzieliny i poprawia wentylację zatok. Tak więc substancje takie jak pesudoefedryna nie tylko przynoszą ulgę, ale mogą też wpłynąć na skrócenie czasu leczenia.

W zapaleniu zatok istotne jest też ich nawilżanie. W tym celu można robić inhalacje parą wodną. Można też zwiększyć wilgotność powietrza w pomieszczeniu. Na popularności zyskuje płukanie zatok – w aptekach dostępne są zestawy z solą oraz ksylitolem.

Jeżeli infekcja zatok trwa dłużej niż dwa tygodnie, może to być zaleceniem do rozpoczęcia antybiotykoterapii.

Zależnie od nasilenia problemu z zatokami (np. częstości nawracania infekcji oraz ich przyczyn) może być potrzeba interwencja chirurgiczna. Pozwoli ona usunąć wady anatomiczne, takie jak chociażby krzywa przegroda nosowa będąca przyczyną złej wentylacji zatok. Operacje są stosowane także w przypadku grzybiczych infekcji zatok.